سی تی اسکن شکم یک روش تصویربرداری است. این آزمایش از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی از ناحیه شکم استفاده می‌کند. سی تی مخفف توموگرافی کامپیوتری است. تفسیر سی تی اسکن شکم اطلاعات دقیقی از این ناحیه به پزشکان می دهد تا مشکلات این ناحیه به طور دقیق بررسی و دستور العمل های مورد نیاز تجویز شود.
نحوه انجام اسکن شکم
- شما روی یک میز باریک دراز می‌کشید که به مرکز اسکنر سی تی اسکن می‌رود. بیشتر اوقات، شما به پشت دراز می‌کشید و دستان خود را بالای سر خود قرار می‌دهید.
- هنگامی که داخل اسکنر هستید، پرتو اشعه ایکس دستگاه به دور شما می‌چرخد. اسکنرهای مارپیچ مدرن می‌توانند معاینه را بدون توقف انجام دهند.
- یک کامپیوتر تصاویر جداگانه‌ای از ناحیه شکم ایجاد می‌کند. به اینها برش گفته می‌شود. این تصاویر را می‌توان ذخیره کرد، روی مانیتور مشاهده کرد، روی فیلم چاپ کرد یا روی دیسک ذخیره کرد. با چیدن برش‌ها روی هم می‌توان مدل‌های سه بعدی ناحیه شکم را ساخت.
- در طول اسکن باید بی حرکت باشید، زیرا حرکت باعث تار شدن تصاویر می‌شود. ممکن است به شما گفته شود که برای مدت کوتاهی نفس خود را حبس کنید.
- در بسیاری از موارد سی تی شکم با سی تی لگن انجام می‌شود.
- اسکن باید کمتر از 30 دقیقه طول بکشد.
چگونه برای اسکن شکم آماده شویم؟
قبل از انجام برخی معاینات، رنگ مخصوصی به نام کنتراست به بدن شما تزریق می‌شود. کنتراست به نواحی خاصی کمک می‌کند تا در اسکن‌ها بهتر نشان داده شوند. کنتراست را می‌توان به روش‌های مختلفی اجرا کرد. مانند:
کنتراست را می‌توان از طریق ورید (IV) در دست یا ساعد انجام داد. در صورت استفاده از کنتراست، ممکن است از شما خواسته شود که 4 تا 6 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید یا ننوشید.
ممکن است مجبور شوید قبل از اسکن ماده حاجب بنوشید. نوشیدن این ماده به نوع اسکنی که انجام می‌شود بستگی دارد. کنتراست طعمی گچی دارد، اگرچه برخی از آنها طعم دار هستند بنابراین ممکن است کمی طعم بهتری داشته باشند. کنتراستی که می‌نوشید از طریق مدفوع از بدن شما خارج می‌شود و بی ضرر است. اگر تا به حال به کنتراست واکنش نشان داده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است برای دریافت ایمن این ماده نیاز به مصرف دارو قبل از آزمایش داشته باشید.
قبل از دریافت کنتراست، اگر داروی دیابت متفورمین (گلوکوفاژ) مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند ممکن است مجبور شوند برای مدتی قبل از آزمایش مصرف آن را قطع کنند. اگر مشکل کلیوی دارید به پزشک خود اطلاع دهید. کنتراست IV می‌تواند عملکرد کلیه را بدتر کند.
وزن زیاد می‌تواند به اسکنر آسیب برساند. در صورت داشتن وزن بیش از 135 کیلوگرم پرسش کنید که آیا دستگاه سی تی دارای محدودیت وزنی است یا خیر. در طول اسکن باید جواهرات خود را در بیاورید و لباس بیمارستان بپوشید. دراز کشیدن روی میز سخت ممکن است کمی ناراحت کننده باشد.
اگر کنتراست از طریق ورید (IV) دارید، ممکن است:
احساس سوزش خفیف
طعم فلزی در دهان
گرگرفتگی گرم بدن
این احساسات طبیعی هستند و در عرض چند ثانیه از بین می‌روند.
چرا اسکن شکم انجام می‌شود
سی تی اسکن شکم به سرعت تصاویر دقیقی از ساختارهای داخل شکم شما ایجاد می‌کند.
این تست ممکن است برای جستجوی موارد زیر استفاده شود:
علت وجود خون در ادرار
علت درد یا تورم شکم
علت نتایج غیرطبیعی آزمایش خون مانند مشکلات کبدی یا کلیوی
فتق
علت تب
توده ها و تومورها، از جمله سرطان
عفونت یا جراحت
سنگ کلیه
آپاندیسیت
تفسیر اسکن شکم غیرعادی به چه معناست
سی تی اسکن شکم ممکن است برخی از سرطان‌ها را نشان دهد، از جمله:
- سرطان لگن کلیه یا حالب
- سرطان روده بزرگ
- کارسینوم سلول‌های کبد
- لنفوم
- ملانوما
- سرطان تخمدان
- سرطان پانکراس
- فئوکروموسیتوم
- کارسینوم سلول کلیه (سرطان کلیه)
- گسترش سرطان‌هایی که خارج از شکم شروع شد
تفسیر اسکن شکم ممکن است مشکلاتی را در کیسه صفرا، کبد یا پانکراس نشان دهد، از جمله:
- کوله سیستیت حاد
- بیماری کبدی الکلی
- کللیتیازیس
- آبسه پانکراس
- کیست کاذب پانکراس
- پانکراتیت
- انسداد مجاری صفراوی
تفسیر اسکن شکم ممکن است مشکلات کلیوی زیر را نشان دهد:
- انسداد کلیه‌ها
- هیدرونفروز (تورم کلیه در اثر برگشت ادرار)
- عفونت کلیه
- سنگ کلیه
- آسیب کلیه یا حالب
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
تفسیر اسکن شکم غیرطبیعی نیز ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:
- آنوریسم آئورت شکمی
- آبسه‌ها
- آپاندیسیت
- ضخیم شدن دیواره روده
- بیماری کرون
- تنگی شریان کلیوی
- ترومبوز ورید کلیه
خطرات اسکن شکم عبارت‌اند از:
- حساسیت به رنگ کنتراست
- قرار گرفتن در معرض تشعشع
- آسیب به عملکرد کلیه در اثر رنگ کنتراست
سی تی اسکن شما را در معرض تشعشعات بیشتری نسبت به اشعه ایکس معمولی قرار می‌دهد. بسیاری از اشعه ایکس یا سی تی اسکن در طول زمان ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد. با این حال، خطر هر اسکن کوچک است. اکثر اسکنرهای مدرن قادر به کاهش قرار گرفتن در معرض تابش هستند. با پزشک خود در مورد این خطر و مزایای آزمایش برای تشخیص صحیح مشکل پزشکی خود صحبت کنید.
برخی افراد به رنگ کنتراست حساسیت دارند. اگر تا به حال به رنگ کنتراست تزریقی واکنش آلرژیک داشته‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
رایج‌ترین نوع کنتراست که به ورید داده می‌شود حاوی ید است. اگر حساسیت به ید دارید، در صورت داشتن این نوع کنتراست، ممکن است حالت تهوع یا استفراغ، عطسه، خارش یا کهیر داشته باشید. اگر باید چنین کنتراست به شما داده شود، ممکن است اپراتور اسکن شما آنتی هیستامین (مانند بنادریل) یا استروئیدها را قبل از آزمایش به شما بدهد.
همان‌طور که قبلاً نیز اشاره شد کلیه‌های شما کمک می‌کند رنگ IV را از بدن خارج کنید. در صورت ابتلا به بیماری کلیوی یا دیابت، ممکن است پس از آزمایش به مایعات اضافی نیاز داشته باشید تا به دفع ید از بدن شما کمک کند.
به‌ندرت، رنگ ممکن است باعث واکنش آلرژیک تهدید کننده زندگی شود. اگر در طول آزمایش دچار مشکل تنفسی شدید فوراً به اپراتور اسکن اطلاع دهید. اتاق‌های اسکن دارای اینترکام هستند که کمک می‌کند اپراتور شما صدای شمارا بشنود.
اسکن شکم چه چیزی را تشخیص نمی‌دهد؟
نمونه‌هایی از شرایطی که در اسکن یا سونوگرافی شکم تشخیص داده نمی‌شود عبارت‌اند از التهاب یا زخم در پوشش معده، عفونت‌های ویروسی (“آنفولانزای معده”)، سندرم روده تحریک پذیر یا سوء هاضمه، بیماری التهابی روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)، اختلال عملکرد کف لگن.
